De waarde van overleg?
Ik kijk naar mijn agenda na een dag werk. Vandaag heb ik twee gemeentes en een andere professional gebeld voor overleg. Ook ben ik op een school geweest voor multidisciplinair overleg. En ik heb een behandelgesprek gehad met een moeder over een komend overleg, wat veel stress bij haar geeft. Ik overleg wat af, en vandaag was een zeer rustige dag. Ik zie in mijn mailbox nog meerdere gemeentes en scholen staan met vragen… Ik vraag me regelmatig af in hoeverre de overleggen nuttig en gerechtvaardigd zijn. Op een gemiddelde week is minstens een kwart van mijn werktijd gericht op overleg met andere instanties. En als ik daarbij de tijd nog tel dat ik in behandeling bezig ben om ouders gerust te stellen, procedures uit te leggen en hen voor te bereiden op het overleg. Plus nog de uren die ik spendeer aan verslaglegging voor en na overleg. Wacht even, ik was toch (vrijgevestigd) psycholoog?!
Verschillend overleg
Laat dit geen zeik-artikel zijn. Ik wil wel nuchter en kritisch kijken naar de zaak, maar niet enkel de problemen opnoemen. Toch kan ik er niet omheen dat ik regelmatig zucht om de gang van zaken. Misschien denk ik hier te simpel over, maar volgens mij zijn er twee soorten overleg:
- Procedureel overleg. Om de procedures te volgen en af te tikken, zoals een gezamenlijke hulpvraag opstellen voorafgaand aan onderzoek en om te kijken of er vergoeding mogelijk is. Maar ook om te kijken of aan alle regels en eisen is voldaan van een regio/school/consulent/samenwerkingsverband.
- Inhoudelijk overleg. Om adviezen uit te wisselen en samen te kijken naar wat er de komende weken nog aangepast kan worden. Ik heb allang niet meer de illusie dat adviezen van papier duidelijk zijn of over de schutting gegooid kunnen worden, daar is altijd overleg voor nodig.
Beiden hebben een functie en beiden vergen een bepaalde strategie om in te gaan. Ik heb met beiden weinig probleem, al vind ik procedureel overleg minder nuttig. Ik besef vooral dat ik meer van de inhoud ben, maar procedures zijn ook belangrijk om verder te komen. Wat ik hier ingewikkeld in vind, is dat er soms zoveel procedureel overleg is en er daardoor niet toegekomen wordt aan inhoudelijk overleg. Ik denk dat er niet altijd erkend wordt dat dit verschillende vormen van overleg zijn. Mij is het ook vaak van tevoren niet duidelijk welke het wordt, dus dat is soms schakelen.
Hoe complexer situaties zijn, hoe meer overleg er vaak is. Regelmatig komt de nadruk dan juist meer te liggen op procedureel overleg, terwijl de roep om hulp juist sterk op inhoudelijk vlak ligt. Zeker naarmate er meer betrokkenen komen (o.a. leerplichtambtenaar, samenwerkingsverband, gemeenteconsulent, onderwijsconsulent, jeugdarts, intern begeleider, zorgcoördinator, orthopedagoog, gedragswerk), gaat het doorgaans minder om de inhoud. Inhoudelijk overleg wordt dan op een ander moment afgestemd. Dat kan, maar is richting ouders niet altijd duidelijk en kan onterechte verwachtingen geven.
Overleg als behandeldoel?
Voor mij is dit mijn werk, dus tijdens procedureel overleg kan ik alsnog analyseren, puzzelen en input geven. Dat is een onderdeel van wat ik leuk vind aan mijn werk. Groot verschil: het gaat niet over mijn kind en niet over mijzelf. Ik merk dat veel ouders wel een sterke reactie hebben op het overleg en dat snap ik heel goed. Er wordt doorgaans veel informatie gevraagd om te verstrekken, aan veel personen, die niet altijd handig reageren en het gesprek levert niet altijd concrete handelingen op. Allemaal vanuit de beste bedoelingen, maar het komt voor ouders vaak heel dichtbij. Met verder ingewikkelde factor: er moet voor betaald worden. Veel ouders van hoogbegaafde kinderen doen dit uit eigen zak of het gaat van een PGB af. Ik houd er inmiddels altijd rekening mee in het aanvragen van een PGB, dat er altijd meerdere uren zijn voor overleg.
Dit maakt de positie van ouders in dergelijk overleg een losstaand onderwerp om expertise in te hebben, naast de vaardigheid om strategisch een overleg te kunnen voeren (praten vanuit je rol en rollen goed verdelen). Ik merk dat veel hoogbegaafde ouders al enige argwaan of wantrouwen hebben richting de buitenwereld of struggelen met aanpassingsgedrag. Een overleg, over je eigen kind, met ‘het systeem van de buitenwereld’ drukt letterlijk op dit knopje. Om positief en constructief in overleg te gaan heb ik ook ouders nodig die zich veilig voelen en hun rol constructief vervullen. Regelmatig zie ik dit dus als een behandeldoel, waarmee ouders ook geholpen zijn als ze leren omgaan met dergelijke situaties (oftewel: de buitenwereld). Het schiet echter zijn doel voorbij als ik alleen maar bezig ben met rechtpraten, geruststellen en als mediator optreden. Het hoofddoel moet altijd zijn om ouders en hun kind te helpen.
De rollen aan tafel
Ook merk ik dat het ingewikkelder wordt wanneer mensen buiten hun rol praten. Ook hierin: vanuit de beste intenties en hetzelfde onderliggende doel om een kind te helpen. De beste gesprekken verlopen echter vanuit een duidelijke verdeling van rollen. Ik begrijp het goed als mensen toch eigen interpretaties hebben over oorzaken, diagnoses of adviezen, dat is menselijk, maar in een overleg is het wel belangrijk om de expertise te laten waar hij hoort. Ik kan zelf ook niet op de stoel van een gemeente of school gaan zitten en werk het prettigst vanuit wederzijdse samenwerking (ik doe dit, jij doet dat).
Dit geldt ook voor ouders. Ik ben enerzijds blij dat veel ouders inmiddels belezen zijn en veel inhoudelijke input kunnen leveren. Het is echter niet altijd je rol en dat kan frustrerend zijn. Ook merk ik geregeld dat ouders veel eigen voorbeelden en informatie geven, die niet vanzelfsprekend duidelijk zijn voor de betrokken professionals. En daarnaast natuurlijk de emotionele betrokkenheid, die zeker heel begrijpelijk is en daarnaast niet altijd constructief. Hierin heb ik juist een goede verstandhouding met ouders nodig, zodat ze weten waar ze goed aan doen en hoe de rollen prettig verdeeld zijn.
Ik denk dat dit systeem zeker anders kan. Ook zie ik het gelukkig vaak goed gaan. Dat is per persoon/regio/situatie verschillend. Daarin wil ik wel mijn verantwoordelijkheid blijven nemen als professional die, naast behandelen en diagnostiek bedrijven, ook een vaardigheid in overleggen nodig heeft. Er wordt mij wel eens gezegd dat ik onvoldoende overleg, wat ik een ingewikkeld punt vind. Als ik nu al een kwart of meer van mijn tijd hiermee bezig ben, wat gebeurt er uiteindelijk met mijn rol als psycholoog en mijn rol als zorgverlener? Ik kan me ook niet voorstellen dat andere professionals hier niet ook tegenaan lopen. Lang verhaal, maar tot er een verandering in het systeem is, spring ik graag door een hoepeltje en puzzel mezelf (en ouders) door dit soort gesprekken heen. Uiteindelijk is dat nuttiger dan niet overleggen.
Geen reactie's