Comfort is het nieuwe normaal?
Moeder: “Hij stelt altijd zijn huiswerk uit en heeft geen motivatie. Ik zie hem dan de hele middag rondhangen op zijn kamer, onrustig, op z’n telefoon en weinig bereikbaar. Maar beginnen ho maar. Uiteindelijk ga ik wel zeuren en krijg ik een grote mond terug. Want hij is zó hard bezig en heeft de hele middag aan zijn huiswerk gewerkt.”
Ik: “Hmm, tja ik kan me ook wel voorstellen dat hij huiswerk ontzettend stom vindt. En hij loopt al achter, met weinig kans om het jaar nog te halen. Wie heeft er dan nog zin in om huiswerk te gaan maken? En is er iemand die het hem makkelijker maakt? Ho maar! De berg stront eten is de opdracht en hij weigert. Lijkt me best gezond gedrag.”
Moeder: “Maar moet ik dan gewoon loslaten en hopen dat het goedkomt? Want ik krijg hier ook echt stress van, ik zie dat hij het niet gaat halen.”
Ik: “Oja dat is de oplossing. Lekker emoties negeren en een kind dat normale demotivatie laat zien ook nog in de soep laten zitten? Nee nee, jouw zorgen zijn terecht! Je voelt aan alles dat het hier niet goed gaat! Zolang jij een hartslag hebt zul je het aanvoelen als het niet goed gaat met je kind, dat hoort!”
Verwarrend gesprek he? Bear with me, ik zal uitleggen wat ik hiermee wil illustreren. Dit soort gesprekken voer ik regelmatig met ouders en jongeren. Ze zijn bedoeld om te helpen, ookal geeft het misschien ongemak en lijkt het nergens naartoe te gaan. Iedereen die bij een psycholoog komt wil namelijk een oplossing. Er is onheil en gedoe, we willen weer rust en een beter leven. Laatst zag ik een kritische documentaire over psychiatrische medicatie in Amerika, waarbij met kritische toon woorden gegeven werd aan de onderliggende vraag die ik vaak voel als psycholoog: help mij weer gelukkig, stabiel en normaal te worden.
Comfort ≠ normaal
In de documentaire tussen 18:15 en 21:35 wordt door verschillende psychiaters en psychologen besproken dat we in de afgelopen decennia de boodschap hebben gekregen dat het de bedoeling is dat we comfortabel zijn. Pijn (emotioneel of lichamelijk) is niet de bedoeling, moet en kan bestreden worden. In deze Amerikaanse uiteenzetting is de boodschap radicaler dan in Nederland, maar ook in Nederland zie je de tendens terug dat negatieve emoties en lichamelijke emoties een afwijking van de norm zijn waar behandeling voor nodig is om het weer in het normale te trekken. De norm is evenwicht, rust en tevredenheid. Zó neutraal, strookt dat wel met het leven?
Loslaten en in evenwicht blijven
Denk even mee met dit gedachtenexperiment: Stel je moet een berg beklimmen, een echte uitdaging. Het gaat niet makkelijk worden, dat weet je. Je hebt de juiste spullen nodig, moet maanden trainen om voorbereid te zijn op de lichamelijke gevaren van de tocht en hebt overzicht nodig over de route om niet te verdwalen. Stress! Dat lijkt je niet de bedoeling, want je zou zin moeten hebben in dit avontuur. Je bent avonden bezig met voorbereiding en wil het anders. Dus! Jij laat het los. Zo min mogelijk stress en volledig vertrouwen op je eigen lichaam. Je bent in serene rust en zonder stress begin jij aan de tocht. Is dat de bedoeling? Welke versie van dit verhaal is normaal? Is het de bedoeling om in uitdagende situaties in evenwicht en serene rust te zijn? Lekker retorisch natuurlijk, maar je snapt de bedoeling.
Normale levenspijn
Normaal leven leeft en is dus altijd in beweging. Die dynamiek is normaal en altijd logisch te maken. Verstoring van een serene staat van zijn hoort erbij en is verklaarbaar. Ik schreef al eens over normale levenspijn, een mooie term vanuit het boek ‘Dictatuur van het geluk’ door Jeffrey Wijnberg. Als we negatieve emoties interpreteren als een probleem an sich, missen we signalen over de oorzaken van deze emoties of kunnen we angstvallig alle emoties willen afvlakken. Aanhoudende negatieve emoties zijn een signaal dat een situatie moeilijk is en er een behoefte ligt.
Kortdurende negatieve emoties zijn een signaal van leven en waarde toekennen aan het leven. Als iemand stom tegen je doet, is dat vervelend. Als iemand herhaaldelijk stom tegen je doet, hoort de emotie op te bouwen tot vervelender dan wanneer het eenmalig was. Als iemand herhaaldelijk stom doet en er is geen hulp of uitzicht op beter, dan voel je je echt heel naar en ga je signalen geven dat er iets moet gebeuren. Die signalen zijn gezond en begrijpelijk. Dan moeten we niet de emoties afvlakken of uit te weg gaan, maar kijken waar ze vandaan komen en perspectief bieden. Perspectief kan ook komen uit het normaliseren en meeleven zonder iets letterlijk op te lossen. Rouw doet pijn en duurt een hele tijd. Demotivatie komt wanneer je een moeilijke taak doet met weinig uitzicht op succes dat goed voelt (hierover ook een recent webinar over motivatie). Depressie is een gevolg van langdurige overbelasting zonder perspectief naar beter. Emoties hoeven niet minder, het gaat om onze manier van ermee omgaan. Om dit effectief te leren moeten we eerst volmondig accepteren dat de emoties er zijn en gelijk hebben.
Om bij de moeder van het begin van dit artikel terug te komen: niet loslaten! Begrijp je wat de struggle is van je kind? Als je die écht begrijpt, ook emotioneel, dan kun je contact maken en begrijpen dat er een strijd is tussen ‘ik wil wel en ik wil niet’. De oplossing ligt niet in het huiswerk wegnemen en ook niet in het omtoveren van demotivatie in een glimlach. Begrip voor de strijd is al meer dan de helft van het halve werk. Dan is er weer verbinding en kun je samen kijken hoe verder, mét alle emoties van dien.
Geen reactie's