Kinder- & jeugdpsychologie is raar en vermoeiend, deel 1

Mensen die mij op Instagram of Facebook volgen, weten dat ik de afgelopen weken thuis heb gezeten. Uitgevallen door oververmoeidheid, nu weet ik wat mijn depressieve cliënten voelen. Ik begon met het regime voor herstel en inmiddels gaat het gelukkig een stuk beter. Graag leer ik hier een les van, zodat het niet nog een keer gebeurt. Nu heb ik de tijd om terug te kijken op de afgelopen jaren en hoe ik het in het vervolg anders wil. Daarin ben ik tot de conclusie gekomen dat mijn vakgebied maar een rare bedoeling is. We maken onszelf gek, onder het mom van mensen minder gek maken. Juist kinder- & jeugdpsychologie is bij uitstek geschikt voor dynamieken die effectiviteit van hulpverlening belemmeren. Graag neem ik iedereen mee in een aantal conclusies die ik nu wel kan trekken. De komende paar weken zullen deze online verschijnen, vandaag de eerste.

Voordat ik begin met een wekenlang relaas, wil ik nog de volgende disclaimers geven:

• Ik vind niet dat hulpverlening rondom kinderen, jeugdigen en ouders moet worden afgeschaft. Juist vroeg erbij zijn kan heel erg helpend zijn en er is meer dan genoeg psychisch lijden rondom ouderschap en bij kinderen. Ik propageer voor anders, niet voor niet. Juist om hulp effectiever te maken en mensen dus beter te helpen.
• Ik vind jeugdhulpverleners geen nare of incompetente mensen. De punten die ik zelf benoem, heb ik zelf ook heel lang aangehangen en ik voel me nog steeds regelmatig genoodzaakt om mee te spelen in het systeem waar ik kritiek op heb.
• Ik vind ouders geen nare mensen die hun kinderen beschadigen. Ik heb juist veel sympathie voor ouders, omdat we nogal gek gemaakt kunnen worden door alles dat over ouderschap gezegd wordt. Het vergt een hoop stevigheid om hierin bij je eigen kracht te blijven en een evenwicht te vinden tussen jezelf en de ander, en je kind. Ik denk ook juist dat er meer goed gaat in ouderschap dan waar vaak credit op gegeven wordt.
• Ja, ik blijf graag kinder- & jeugdpsycholoog. Graag een effectieve, met plezier in mijn werk en betekenisvolle verbinding met mijn cliënten.

Zo. En dan nu mijn relaas.

1. Intern gerefereerde problematiek is ver te zoeken

In de spreekkamer steken veel ouders van wal over hun kind. De vraag “hoe gaat het deze week?” of “wat wil je bespreken?” leidt vrijwel altijd tot een lang verhaal over iets dat er met het kind is gebeurd. Kortom: niets over de persoon die in de spreekkamer zit. Hele verhalen vol verwondering over het gedrag van een kind, machteloosheid en ook oordelen. Ook binnen gesprekken met de gemeente of school lijkt het de normaalste zaak van de wereld om te praten over een kind en zijn functioneren, waarbij de invloed van de volwassenen volledig genegeerd wordt. Een kind werkt niet mee, is ongemotiveerd, zoekt aandacht of is te vaak boos. Om vervolgens doelen te gaan stellen of naar elkaar te gaan wijzen.

Hieruit spreekt ook vaak een oordeel. Het kind doet raar of onwenselijk en dat moet veranderen, anders is er een probleem. Hierbij laten we onbesproken dat het gedrag van een kind misschien wel heel logisch en terecht is. Is een ouder onredelijk? Dan zal het kind weerstand bieden. Is een ouder toegeeflijk? Dan maakt een kind daar gebruik van. Is het schoolwerk saai? Dan wordt een kind langzaam, gedemotiveerd, afgeleid en vervelend. Is dit een foute reactie van het kind? Nee, meer een spiegel voor de ander. Kinderen zijn daarin eerlijker dan volwassenen, dus zullen ze een meer pure vorm van weerstand, manipulatie en emotie laten zien. Om in de spiegel te kijken moeten we wel als volwassenen over onszelf praten en niet over het kind. Wat is ons probleem met het gedrag van dit kind? Pas dan kunnen we weer wat. Daarmee bedoel ik niet “mijn probleem is dat ik het heel vervelend vind dat een kind zo doet.” Vervelend gedrag is namelijk vervelend en opvoeden is vermoeiend, dus als je een irritatie hebt op gedrag van iemand dan zal dit een normale menselijke emotie zijn. Wat ik bedoel is, dat we scherper moeten kijken naar het échte probleem achter het verhaal.

Ik neem mezelf voor om de komende tijd van al mijn cliënten te verwachten dat ze het gesprek starten met “Mijn probleem is…” Hierbij weet ik nu al dat ik ouders ga krijgen die hier moeite mee hebben en verbaasd zijn. Exemplarisch voor mijn punt, dat mensen het eigenlijk heel gek vinden om bij een kinder- & jeugdpsycholoog te praten over een intern probleem. Maar uiteindelijk wel noodzakelijk om goede hulpverlening te krijgen.