Een cliënt wegsturen is not-done

Een cliënt wegsturen is not-done

Na meerdere maanden zie ik een cliënt weer. Puber jongen (laten we hem fictief Thijs noemen) die lange tijd thuis heeft gezeten, sinds dit schooljaar weer op een school gestart. Dat ging een paar dagen goed. Vlak voor het gesprek kreeg ik een mail van vader, dat zijn zoon nu twee dagen school had gemist. De zorgcoördinator had ook al gemaild met de vraag of de frequentie van gesprekken bij mij omhoog moet, omdat er zorgen zijn.

 

Dus, waar gaan we het over hebben?

Weet ik niet. Hoezo?

Nou, volgens mij kom je bij een psycholoog. Dan werkt het meestal zo dat je een probleem hebt, van psychische aard, wat je komt bespreken.

Ik kijk hem verwachtingsvol, doch dom, aan. Thijs begint te lachen.

Haha, ja dat snap ik wel. Tja, er is eigenlijk niks.

Ik hoorde dat je niet naar school gaat, wat is daarmee dan?

Ik had hoofdpijn.

Nu kijkt Thijs mij verwachtingsvol aan. Ik zet mijn geoefende domme gezicht in. Glazig kijk ik hem aan en vertraag ik mijn toon van praten.

Ja, en? Je kijkt me echt aan alsof het overduidelijk is wat hier de reden aan is dat je niet naar school gaat, maar ik snap hem nog niet?

En ik heb concentratieproblemen.

Nog steeds die blik alsof dit overduidelijk is. Maar ik snap de ‘dus ik ga niet naar school’ niet? Wel een super goed excuus trouwens!

Hoezo?

Nou, hoofdpijn kan niemand echt goed checken. Dus dat is altijd een goed excuus. Goed geregeld en slim bedacht.

Thijs moet weer lachen, nu wat beschaamder.

Maar eh, wat is het probleem dan waar we het over moeten hebben? Want volgens mij staat alles op code rood vanuit school en je ouders, om met jou gesprekken te voeren en je te helpen. En ik wil je echt graag helpen hoor, alleen ik snap het niet zo goed.

Ja, ik heb geen probleem.

Oh oke….. Maar dan zijn we toch klaar?

 

We sluiten dit gesprek af na 20 minuten. Dat heb ik nog enigszins kunnen rekken door inhoudelijke vragen te stellen en Thijs te complimenteren over de smoesjes die hij had, waar weinig mensen doorheen konden prikken. Met het schaamrood op de wangen beaamde hij dat het goed werkte wat hij deed. De hulpvraag of het probleem bleef echter afwezig.

Toevallig had ik diezelfde dag twee van dit soort gesprekken. Pubers die binnenkomen zonder eigen hulpvraag, omdat het moet van andere mensen. Ik wil hierin zeker niet de problemen bagatelliseren en voelde me verplicht richting ouders om er nog achteraan te mailen. Nagenoeg met een excuus, omdat er vaak impliciet of expliciet van mij verwacht wordt door de kinderen heen te prikken. Zodat ze breken, hun kwetsbare kant laten zien en gaan praten over hun problemen. Maar meer dan eens stagneren dit soort situaties, omdat een kind oprecht geen probleem ervaart of geen hulpvraag heeft waar ze over willen praten met een hulpverlener. Dan spreek ik liever de ouders of school, om te kijken of daar nog wat te bereiken valt. Regelmatig komt dat echter niet tot stand, vanuit de teleurstelling dat ik geen ingang heb bij dit kind.

Binnen diagnostiek merk ik wel dat dit anders loopt. Dan zie ik het meer als mijn verantwoordelijkheid om gedragspatronen te doorbreken en daar rustig de tijd te nemen. Wanneer behandeling daarna opgepakt wordt, start wel de eigen verantwoordelijkheid van een cliënt.

Een ingewikkelde positie, omdat ik zeker de positieve waarde inzie van niet-helpen en duidelijke kaders. Als statement richting een cliënt (eigen verantwoordelijkheid nemen en respecteren als iemand niet geholpen wil worden), maar ook om hulpverlening effectief te houden. Een aantal jaar geleden zou ik nog uren met deze jongen kunnen praten. Dat is hard werken en vaak bereikten we uiteindelijk ongeveer hetzelfde punt. Ligt dit aan mij, of aan het systeem dat dit normaal vindt? Breng je kind naar een psycholoog en laat hem fixen? Als één gesprek niet werkt, maak er dan tien van, want dat werkt beter? Wie houden we dan voor de gek en wie leren we dan dat er iets gefixt moet worden dat ze zelf niet als probleem ervaren?

 

Ik heb de afgelopen jaren moeten leren om gesprekken af te ronden als er geen hulpvraag was. Moeilijk, maar nuttig. Het lijkt of het hele systeem van jeugdhulpverlening vaak om de hulpvraag van een kind heen werkt. Ook lijkt het normaal dat volwassenen over het kind praten en niet over zichzelf. Terwijl bij zichzelf ook vaak de ingang zit voor verbetering van de situatie. Zonder te zeggen dat alles opvoedproblematiek is, maar met de boodschap dat degene waar de klacht vandaan komt ook degene is die het probleem heeft waaraan gewerkt kan worden. En als er geen persoonlijke hulpvraag is, bij welke persoon dan ook, dan staat een psycholoog buiten spel. Ik merk dat mensen hier teleurgesteld in kunnen zijn en die snap ik zeker. Echter, het feit dat iemand bij een psycholoog zit wil nog niet zeggen dat hij ook zelf eigenaarschap over zijn probleem neemt.

Ik merk dat ik het al lastig en spannend vind om openbaar te maken dat gesprekken soms zo lopen. Dat het gezien kan worden als lui, koud en onprofessioneel. Dat ik altijd iets meer zou moeten kunnen of weten, om de motivatie en hulpvraag eruit te peuteren en rustig aan een vertrouwensband op te bouwen. De verantwoordelijkheid ligt binnen die redenatie echter volledig bij mij en niet bij de cliënt, terwijl goede therapie juist een samenwerking tussen cliënt en therapeut is. Daarbij heb ik een verantwoordelijkheid om een goede psycholoog te zijn, én heeft de cliënt de verantwoordelijkheid over zijn eigen probleem en rol als cliënt. Met wederzijds begrip en respect, altijd vanuit warmte. Daar hoort ook bij dat de rollen gehandhaafd worden. Geen hulpvraag, geen cliënt, dus geen gesprek. Thijs is een ontzettend leuke jongen, alleen iets minder geschikt als cliënt. Hij is volledig welkom als hij wel een probleem heeft.

1 Reactie
  • Trudie van Megen
    Geplaatst op 19:06h, 19 februari Beantwoorden

    Mooi om te lezen omdat ik in dezelfde fase zit. Waar ik vroeger vanuit verantwoordelijkheidsgevoel naar de ouders toe, doorging met begeleiden zonder hulpvraag, durf ik nu duidelijk te zeggen dat ik alleen met een probleemeigenaar kan werken. Maar het blijft moeilijk om te stoppen zonder mezelf af te vragen waarom het MIJ niet lukte te helpen. Terwijl ik WEET dat stoppen goed is voor dit moment, VOELT het soms toch nog wel onzeker. Extra fijn om dit te lezen. Toch een stukje bevestiging van wat ik al wist 🙂

Geef een reactie