Hoogbegaafd en moeite op school?

Hoogbegaafd en moeite op school?

Dit filmpje staat sinds een paar dagen online om op een laagdrempelige manier kinderen uit te leggen wat hoogbegaafd zijn betekent. Toen ik gebeld werd om hier input voor te geven was ik helemaal enthousiast. Ontzettend waardevol om wat genuanceerde uitleg te geven aan een breed publiek over hoogbegaafdheid! Deels ben ik blij met het resultaat, maar een belangrijke nuance en toevoeging mist. Hoogbegaafde kinderen worden maar al te vaak neergezet als een soort genieën die supersnel door lesstof heen vliegen. Toch zie ik met grote regelmaat kinderen die wel hoogbegaafd zijn, maar didactisch achterlopen en veel lesstof niet snappen. Het lijkt een open deur, die nog niet vaak gezien wordt, maar je kunt soms juist doordat je heel intelligent bent meer moeite hebben met leren op school.

De logica van een schoolboek

In het gesprek met het Jeugdjournaal heb ik nadrukkelijk aangegeven: Hoogbegaafde kinderen hebben vaak ander soort vragen dan andere kinderen en kunnen goed verbanden leggen, waardoor ze soms juist moeite hebben om een leerkracht of lesmethode te snappen. Aangeven dat hoogbegaafde mensen dus goede cijfers halen en dingen snel leren is niet juist. Die andere manier van denken kan miscommunicatie geven, waarbij een leerkracht aanvullende instructie geeft of een schoolboek is opgebouwd in leerstappen die niet aansluiten bij wat een hoogbegaafd kind nodig heeft om het te snappen. Hierdoor blijven de vragen van het hoogbegaafde kind onbeantwoord, wat het verwarrend en moeilijker om te snappen maakt. Niet alle kinderen kunnen duidelijk uitleggen wat ze precies niet begrijpen en niet alle volwassenen vragen eerst rustig door voordat ze gaan uitleggen.

Moeilijkere uitleg voor meer begrip

Als hoogbegaafde kinderen moeite hebben met leren en dit structureel blijft, dan is een ‘hoogbegaafde aanpak’ van leermoeilijkheden nodig. Dit is fundamenteel anders dan de gangbare manier van RT of aanvullende instructie, al komen er gelukkig steeds meer programma’s die ook wat beter passen bij hoogbegaafde kinderen. Het namelijk gangbaar om kinderen herhaald te laten inoefenen, met instructie als een soort terugkerend kader voor hoe het moet. Dit geeft nog geen inzicht in ‘het waarom’ van bepaalde lesstof (bijvoorbeeld inzicht in getalstructuur of de samenhang tussen breuken, procenten en kommagetallen), waar hoogbegaafde kinderen vaak juist baat bij hebben. Hiernaast kun je bij hoogbegaafde kinderen soms stappen overslaan in de stof, om ervoor te zorgen dat ze de uiteindelijke strategie die beheerst moet worden wel snappen. Het is dus niet vanzelfsprekend dat een kind eerst de eerste stap moet beheersen (bijvoorbeeld een getallenlijn of automatiseren van tafels) voordat een complexere vaardigheid geleerd kan worden (bijvoorbeeld onder elkaar rekenen). Natuurlijk is het wel belangrijk om grip te houden op de ontwikkeling van een kind en te blijven controleren of een kind geen belangrijke stappen overslaat.

Hiernaast merk ik de grote waarde van werken met leerdoelen, zodat een kind weet wat er van hem verwacht wordt. Ik zie dan vaak leerkrachten en ouders schrikken, omdat je een kind gaat confronteren met alle dingen die hij nog niet weet en die hij wel zou moeten beheersen om naar de volgende groep te gaan. Daar kan een kind van schrikken en is niet altijd een fijne boodschap. Maar het is wel overzichtelijk, eerlijk en hoeft met de juiste toon niet teleurstellend te zijn. Het geeft een kader waarbinnen een kind zich kan begeven en succeservaringen op kan doen. Je voorkomt het werken in een oneindige, loze ruimte van opdrachten die af moeten en maakt er een continu evaluatieproces van omtrent de vraag ‘snap ik het al goed of heb ik nog iets nodig?’

 

Dus ja, een hoogbegaafd persoon kan snel denken en heeft efficiënte hersenen (voor zover neurologisch onderzoek al conclusies geeft). Maar klassen overslaan is zeker niet vanzelfsprekend en veel hoogbegaafde mensen kunnen zich regelmatig dom voelen, juist omdat ze slim zijn. Dit noem ik geen onderpresteren, maar een andere manier van denken die zowel een talent geeft als een valkuil is. Als kinderen en volwassenen dát breedgedragen enigszins begrijpen, word ik daar heel vrolijk van!

2 Reacties
  • Willemien Dijkman
    Geplaatst op 11:51h, 06 december Beantwoorden

    Dank je wel voor het weergeven van deze nuance. Ik mis deze heel vaak in informatie over HB. Terwijl wij juist hier tegenaan lopen bij onze dochter. Kun je een voorbeeld noemen van een RT programma dat rekening houdt met het feit dat het kind hoogbegaafd is?

    • Lisanne
      Geplaatst op 14:27h, 30 januari Beantwoorden

      Dankjewel! Ik heb niet een specifieke methode als voorbeeld. Het gaat meer om de manier van communiceren van de begeleider en hoe die omgaat met de reactie van een kind op de methode. Juist daarin schuilt de sleutel denk ik! Steeds toepassen, observeren, aanpassen aan behoeften.

Geef een reactie