De aap bovenin de boom, een vooroordeel?
Het welbekende plaatje van de dieren bij de boom. Symbool voor de hoeveelheid uitdaging en de manier van toetsing in ons onderwijssysteem. Dat het eigenlijk niet eerlijk is dat de slimme kinderen moeten wachten en dat er toetsen zijn die niet de talenten van kinderen vatten. Heel toepasselijk voor hoogbegaafde kinderen ook! Wel wil ik er nog iets aan toevoegen. Er zit namelijk een impliciete manier van nadenken over intelligentie, prestaties en talenten in. Vaak worden de hoogbegaafde kinderen genoemd als de apen in dit plaatje. Ze zitten snel bovenin de boom en missen uitdaging. Er zijn echter meerdere soorten apen te bedenken die net zo toepasselijk zijn voor de hoogbegaafde kinderen (afgezien van de optie dat de hoogbegaafde kinderen ook de andere dieren kunnen zijn).
De aap die kritische vragen stelt
Wat gebeurt er als de aap onderaan de boom gaat zitten en de man aan het bureau aankijkt? Waarom moet ik eigenlijk deze boom in? Waarom moeten de andere dieren de boom in? Wat ga ik hiervan leren? Wat is hier leuk aan? Waarom deze boom en niet die andere? Waarom kan ik niet leren zwemmen?
Deze aap klimt waarschijnlijk helemaal de boom niet in. Hij zou het kunnen, maar vraagt zich af waarom hij het zou doen. Als de man dan zegt ‘omdat het de toets is’, dan zal de aap waarschijnlijk nog steeds niet gaan. Dus haalt de aap misschien de toets niet en denkt de man dat dit een aap is die ongemotiveerd is en geen boom kan klimmen. Zelfs best irritant, zo’n wijsneus die niet gewoon het leuk vindt om te klimmen.
Maarja, dit zijn ook hoogbegaafde kinderen. Ze hebben een duidelijke mening en denken na over de diepere laag van wat er van hem gevraagd wordt. Het is niet vanzelfsprekend dat ze doen wat je ze vraagt. Ze zijn niet vanzelfsprekend gemotiveerd om hoge cijfers te halen, want waarom zijn die cijfers belangrijk? Ze zullen het niet snel doen voor een ander en ook niet voor zichzelf als er geen duidelijke reden is.
De verveelde, rebellerende aap
Sommige apen gaan in eerste instantie wel omhoog. Na meerdere malen bovenaan zitten, raken ze verveeld. En misschien een beetje eenzaam, want ze zien de andere dieren hun best doen en dat zij daar anders in zijn. Dan is het leuker om gek te gaan doen en de andere dieren aan het lachen te maken. Bovenin de boom is namelijk bar weinig te doen. En grappig doen is super leuk! Steeds vaker zit de aap onderaan de boom gekke bekken te trekken en grapjes te maken. Na een tijdje komt ook deze aap de boom niet meer in. Waarom zou hij dat doen? Hij heeft het onderaan de boom veel gezelliger.
De verwarde aap
Deze boom, is dat een eik of een dennenboom? Is er misschien een speciale techniek voor deze boom die ik nog niet doorhad? Waarom vragen ze mij deze boom te beklimmen? Het zal vast een ingewikkelde boom zijn met verborgen valkuilen. Laat ik hier even goed over nadenken, drie rondjes eromheen lopen en verschillende technieken bedenken. Want zo makkelijk kan het schijnbaar niet zijn.
En wat bedoelt die man eigenlijk? Het topje? Kun je daarop staan? Het allerhoogste topje is toch een dun takje of een blaadje? Dat is onmogelijk! Dan val ik! Hoe weet ik dat ik het topje heb als ik erop sta? Dan buigt hij naar beneden en is een ander topje hoger. Het is een onmogelijke opdracht!
Nou… Deze aap ligt nog net niet in foetushouding onderaan de boom. Wel is hij verward en kan hij angstig worden. Deze aap heeft niet genoeg aan de instructies van de man. Niet omdat hij niet snapt wat het is om in een boom te klimmen, maar omdat hij te ingewikkeld nadenkt over de opdracht en er in de instructies daar niet op inspelen. Deze aap komt best dom over en blijft steeds dezelfde vragen stellen. Hij is weinig zelfstandig en vraagt om veel bevestiging. Pas wanneer er duidelijk is wat er letterlijk wordt verwacht en waarom, dan zal hij zelfstandig zijn.
Zo zie je maar weer dat hoogbegaafdheid in veel verschillende vormen en maten voorkomt. Ik denk dat je pas echt de intelligentie van iemand kan signaleren als je genoeg uitdaging biedt en in gesprek gaat met iemand. De manier waarop iemand zijn denkstappen zet en de vragen die hij stelt kunnen zoveel informatie geven over het werkelijke denkniveau van iemand. Het is niet altijd afhankelijk van hoge cijfers, maar wel van de manier waarop. En eigen vooroordelen laten varen, dat helpt een hoop.
Geen reactie's