Credible messengers en hoogbegaafdheid

Credible messengers en hoogbegaafdheid

Waarom is er soms geen klik met een coach of begeleider? Het lijkt een soort mysterieuze heilige graal om die ene klik te vinden waarmee een kind opening geeft voor gesprek. Ik zie zoveel kinderen en jongeren die ‘hulpverlenersmoe’ zijn of inmiddels flinke weerstand hebben opgebouwd voor wéér iemand die gaat zitten peuteren naar emoties. Ook het uitleggen over hoogbegaafdheid of emoties kan hen doen zuchten en steunen. Wéér iemand die met de beste intenties mij de les gaat lezen…

Ik krijg vaak de vraag of het nodig is om zelf hoogbegaafd te zijn als je met hoogbegaafde mensen werkt. En als je dan hoogbegaafd bent, dan moet je ‘het’ wel snappen. Alsof andere mensen je dan niet zouden kunnen begrijpen en dus niet kunnen helpen. Ik ben niet echt geneigd om te zeggen ‘ja, je moet hoogbegaafd zijn en ‘het’ snappen’, omdat je daarmee een hoop mensen bij voorbaat kunt uitsluiten en zo geïsoleerd komt te staan. Dat lijkt me niet bevorderlijk om iemand te leren zich te bewegen in het leven. Maar laatst kwam ik een concept tegen dat wel voor mij beschrijft waar het om gaat: credible messengers.

Dit zijn mensen die geloofwaardig bevonden worden om te mogen helpen. Iemand die ongeveer hetzelfde heeft meegemaakt als jij en hierdoor een doorleefde ervaring heeft van je eigen situatie en hulpvraag. De term wordt nu vaak gebruikt in combinatie met criminele jongeren en hulpverlening. De kloof tussen blanke, hoogopgeleide hulpverleners en jongeren van de straat is daar heel zichtbaar en voelbaar, waarbij ex-criminelen veel meer bereiken met deze jongeren. In het geval van hoogbegaafdheid is dit iemand die ook bepaalde complexe vragen heeft, zich op die manier anders kan voelen, diezelfde intensiteit en veelheid herkent. Iemand die deze ervaring niet heeft kan bepaalde oplossingen, gespreksonderwerpen of ideeën aandragen die de plank flink misslaan, waardoor de hoogbegaafde eerder het gevoel heeft niet begrepen te worden en er eerder een deur dicht gaat in de begeleiding. ‘Door iemand heen prikken’ is daar ook een mooi voorbeeld van, omdat je de trucjes zelf herkent kun je er met warmte op reageren en toch kaderen. Dat is iets anders dan wanneer de trucjes niet herkend worden of afkeurend gecorrigeerd worden.

Hoe word je een credible messenger? Door jezelf te zijn en je eigen leven te hebben geleefd. Ik denk niet dat dit iets is wat kunstmatig maakbaar is. Het vergt wel dat je je als coach of anderszins betrokkene als mens in contact tot de ander staat. Ik ben de tel kwijt geraakt hoeveel hulpverleners ik heb gezien die duidelijk een kunstmatige rol innemen (dit ook geleerd hebben in hun opleiding als wenselijk en door werkdruk vanuit management hierin gestimuleerd worden) en vooral vanuit technieken in gesprek gaan, waardoor ze voor de kritische kijker niet meer geloofwaardig en gelijkwaardig zijn. Dan haak je af, is de deur dicht en komt ook goedbedoelde hulp niet meer binnen. Ook niet als inhoudelijk de hulp hout snijdt en de helpende dingen gezegd worden. “Daar is weer de volgende tuttebel die het beter weet en mij gaat zeggen wat ik moet doen om gefixt te worden…” Ditzelfde geldt overigens voor ouders, als je merkt weinig ingang meer te vinden bij je kind. Of voor ouders onderling, waarbij je van bepaalde ouders meer zult aannemen dan van andere ouders.

Het opmerken van een verstoorde relatie op dit gebied vergt de kwetsbaarheid om te erkennen dat je niet de juiste persoon bent als mens om de ander te helpen. Natuurlijk kun je een hoop leren aan mentaliseren (je inleven in de ander), spiegelen en achterliggende patronen erkennen zonder oordeel, maar niet alles is overbrugbaar. Op basis van intelligentie, levenservaring, sociale status, geslacht, leeftijd, levensovertuiging, afkomst of talloze andere factoren kan het toch niet klikken. Gelukkig is het geen persoonlijke afwijzing of afwijzing op je positieve intenties, maar het kan gebeuren dat je niet de juiste, geloofwaardige persoon bent voor degene die je wilt helpen.

Terugkomend op de eerdere vraag: ik denk dat je ook een credible messenger kunt zijn voor een hoogbegaafd iemand als je niet hoogbegaafd bent. Als je als mens de ander snapt vanuit oprechte eigen beleving, denk ik dat je een heel eind komt. Een mooi concept dus om mee te nemen in het beroep en in de manier waarop we kijken naar redenen waarom hulpverlening wel/niet werkt.