1. Ik twijfel of ik mijn kind aanmeld voor intelligentieonderzoek. Wanneer is zo’n onderzoek nuttig?
Er zijn drie redenen om een intelligentieonderzoek te overwegen: erkenning, beschrijving onderpresteergedrag en advisering. Als er behoefte is aan één van de drie dan is het onderzoek al nuttig. Erkenning omvat het in kaart brengen van de intelligentie van een kind (ook in geval van second opinion), wanneer er onduidelijkheid is over wat een kind aankan (over- of ondervraging) of je zelf het gevoel hebt dat je niet serieus genomen wordt. Vanuit intelligentieonderzoek neem je deze onduidelijkheid zoveel mogelijk weg. Beschrijving van onderpresteergedrag is een hele belangrijke, omdat je hiermee in kaart brengt waarom anderen misschien niet zien wat jouw kind nodig heeft. Wij kijken naar het gedrag dat een kind laat zien (o.a. ontwijken, onderduiken, zich jonger voordoen dan hij is, angstig gedrag, onzeker gedrag, gefrustreerd gedrag) en beschrijven dit op een nette, genuanceerde manier. Ook kijken we altijd naar mogelijkheden om dit gedrag te doorbreken tot een werkbare, prettige situatie ontstaat. Dat lukt in bijna alle gevallen, waarna we ook kunnen beschrijven aan anderen hoe zij het gedrag van een kind kunnen benaderen tot een prettige situatie ontstaat. Het is dus geen classificatie van gedrag, maar beschrijving van een patroon met mogelijkheden tot groei. De derde reden omvat advisering voor de meest passende opvoeding en het meest passende onderwijs voor jouw kind. Veel scholen en ouders hebben hier behoefte aan, als handvat om hun eigen handelen te begeleiden. Vanuit onze expertise van ‘good practice’ en specifieke kenmerken van jouw kind komen we tot deze adviezen.
2. Mijn kind laat niet zien wat hij kan, waardoor ik bang ben dat er een onbetrouwbaar beeld uit het intelligentieonderzoek komt. Denk hierbij aan faalangst, boosheid, ontwijken en zich niet-authentiek voordoen. Is een intelligentieonderzoek dan wel verstandig?
Jazeker! Juist de beschrijving van dergelijk gedrag op een genuanceerde, verklarende manier is ontzettend waardevol. Dan heb je wel iemand nodig die de expertise heeft om dit binnen het juiste daglicht te beschrijven en binnen de testsituatie hiermee om te gaan. Dit is juist een groot onderdeel van onze expertise. Daaronder valt: gelijkwaardig communiceren met kinderen, duidelijke grenzen en verwachtingen (zodat ze niet kunnen ontwijken) zonder autoritair handelen, veel erkenning voor het gevoel van een kind, humor en met power gedrag spiegelen van een kind (dus niet volledig meegaan in onzekerheid, maar samen knallen). Dit is echt specialistisch werk en onze psychologen en orthopedagogen zijn hierop intern opgeleid. We kunnen niet garanderen dat het IQ cijfer altijd volledig betrouwbaar is, maar wel dat er een nuttige rapportage uit het onderzoek komt met duidelijke uitleg, erkenning en handvatten. Mocht er toch iets misgaan tijdens de afname dat niet bij te sturen was, dan staat dit ook netjes als dusdanig beschreven in het rapport.
3. Eén van mijn kinderen heeft intelligentieonderzoek gehad, waaruit bleek dat hij hoogbegaafd is. Nu twijfel ik of ik mijn andere kinderen ook moet laten onderzoeken. Wat raden jullie aan?
Als een van de hierboven bij nummer 1 beschreven redenen van toepassing is, dan lijkt het handig om intelligentieonderzoek te doen. Wel raden wij aan om eerst met de leerkracht van je kind te praten en de bevindingen van het onderzoek dat al gedaan is voor te leggen. Als het onderzoek bij ons gedaan is, dan heb je al een hele hoop adviezen en indicaties voor hoogbegaafdheid binnen. Deze kun je ook gebruiken in overleg met de leerkracht van een ander kind. Als er dan toch te veel onduidelijkheid blijft of vanuit jullie zelf een behoefte blijft om alsnog onderzoek te doen, dan zijn jullie helemaal welkom.
4. Vanuit eerder psychologisch onderzoek komen diagnoses (o.a. autisme, ADHD) en/of een intelligentieprofiel waar wij onze twijfels bij hebben. Is het dan nuttig om een ander psychologisch onderzoek te laten doen?
Jazeker!!! Jouw twijfel als ouders zegt waarschijnlijk heel erg veel, want jij kent jouw kind het best. Aan ons een mooie taak om nog eens diepgaand te kijken wat er aan de hand is. Zeker als het gaat om (een vermoeden van) hoogbegaafdheid vergt het specifieke expertise om degelijk onderzoek te doen dat echt antwoorden geeft op vragen. Net zoals dat wij geen onderzoek doen bij kinderen met een vermoeden van lagere intelligenties, omdat dit ook specifieke expertise is. Binnen een second opinion proberen we ook altijd te kijken naar de gegevens die al beschikbaar zijn over een kind en – als wij tot een heel andere conclusie komen – te verklaren waarom er verschillen zijn. Zo kunnen de gesprekken zo constructief mogelijk gevoerd worden.
5. Vanaf welke leeftijd raden jullie aan om intelligentieonderzoek te doen?
Wij onderzoeken kinderen vanaf 4 jaar oud en zien zeker de meerwaarde van het onderzoeken van kleuters. Juist bij kleuters kan het onderpresteren sterk zijn en zijn er vaak weinig handvatten voor onderwijsaanpassingen voor handen. Als een van de redenen bij nummer 1 bij jullie van toepassing is, dan zijn jullie dus welkom voor intelligentieonderzoek. Bij kleuters doen wij het onderzoek in twee afnamemomenten in plaats van één, om belemmeringen door vermoeidheid te voorkomen.
6. Wij willen ons kind graag aanmelden voor intelligentieonderzoek. Wij maken ons aardig zorgen en vragen ons af of er nog meer onderzoek nodig is. Er staan meerdere opties hiervoor op de website. Welke moeten we kiezen?
Hierin denken wij altijd graag mee. Onze voorkeur gaat er altijd naar uit om eerst intelligentieonderzoek te doen, omdat we daarin het gedrag van een kind zelf meemaken en netjes kunnen observeren. Dat zegt zoveel meer dan vragenlijsten. Bij de meeste kinderen is dit ook genoeg en geeft dit voldoende handvatten om weer door te gaan. Mochten er na dit onderzoek voor ons gevoel nog losse eindjes zitten aan onderbouwing of beeldvorming, dan bespreken we dit met jullie als ouders. Veel ouders vinden het ook prettig om een gevoeligheidsscreening te doen als ze veel gevoeligheid bij hun kind zien. Dat kan veel duidelijkheid bieden en een mooie aanvulling zijn. Bij kinderen die zich sterk aangepast gedragen op school of bij kinderen waarvan gezegd wordt dat ze sociaal-emotioneel erg jong zijn, kan het helpen om nog een kort toetsje te doen op het sociaal-emotionele ontwikkelingsniveau van een kind.
Wanneer er sprake is van complexe situaties (o.a. thuiszitters, meerdere diagnoses, veel betrokken instanties) gaan we vaker over op verdere diagnostiek, omdat we dan zaken duidelijker moeten onderbouwen en meer dingen moeten uitsluiten. De rapportage moet als het ware meer waterdicht zijn wanneer er veel professionals al een mening hebben gevormd over de situatie. In deze gevallen stellen we altijd een persoonlijk aanbod op om een zo sluitend mogelijk onderzoek te verrichten.
7. Wat is het verschil tussen psychologisch onderzoek binnen reguliere GGZ en bij mensen die gespecialiseerd zijn in hoogbegaafdheid?
Als het goed is, zitten hier zoveel mogelijk overeenkomsten tussen. Als psychologen en orthopedagogen zijn wij gebonden aan protocollen en regels in hoe testen worden afgenomen. Deze worden bij zowel reguliere als gespecialiseerde onderzoekers gevolgd. Het grootste verschil dat wij merken, zit in de interpretatie van gedrag bij kinderen en de basishouding van een onderzoeker. Gespecialiseerde onderzoekers hebben meestal een hoger aanspreekniveau dan reguliere onderzoekers, omdat zij kinderen met een ontwikkelingsvoorsprong gewend zijn. Dit kan helpen om een kind zich op zijn gemak te laten voelen. Hiernaast zijn (onze) gespecialiseerde onderzoekers bekend met gedrag dat hoort bij onderpresteren en gaan we er niet vanzelfsprekend vanuit dat dit betekent dat een kind ook minder intelligent is als hij minder vaardigheid laat zien. Dit kan helpen om dergelijk gedrag te begeleiden tijdens het onderzoek en verkeerde interpretaties van gedrag te voorkomen. Deze vaardigheid en zienswijze zien wij niet altijd binnen reguliere GGZ.
8. Kennen jullie een gespecialiseerde praktijk in mijn regio die ook werkt zoals jullie?
Helaas, niet. We zijn trots op onze werkwijze en hebben daarin een hoge standaard wat betreft kwaliteit en omgaan met een kind. Daarin staan wij niet garant voor de werkwijze en kwaliteit van een andere praktijk. Voor onderwijsbegeleiding of ouderbegeleiding kunnen we soms meedenken, maar wat betreft psychologisch onderzoek en behandeling verwijzen wij niet door.